Sjenica se nalazi na Pešterskoj visoravni sa nadmorskom visinom od oko hiljadu metara. Nemate osećaj da ste tako visoko, jer je sve u „blagim“ brežuljcima, pa se, kada jednom dođete, nigde više ne penjete puno. Ipak, kad zaduva vetar na ovoj visini, koja se pride prostire hiljadama hektara okolo, teško da ga nećete osetiti do kostiju. (Čak i u aprilu!)
Specijalni rezervat prirode Peštersko polje dobio je ovaj status 2016. godine i prostire se na 3.118 hektara. Ovde se pod specifičnim uslovima formirao jedinstven kompleks staništa sa visokom raznolikošću prateće flore i faune. Od varošice je udaljen oko 45 kilometara i najviši vrh je Trojan (1.430 metara).
Pešterska visoravan je najveća na Balkanu i jedna od najvećih u Evropi, sa nadmorskom visinom od oko 1.150 metara. Ovde je pedesetih godina 20. veka izmereno gotovo minus 39 stepeni, što je najmanja temperatura otkad se ona meri u Srbiji. Prosečna godišnja temperatura je šest stepeni, dok se sneg zadržava 60 dana godišnje.
Iako je nekada čitavo Polje bilo prekriveno borovom šumom, zbog čega je ovo zemljište bogato tresetom, danas nema nijednog stabla. Zato brdašca i deluju blago i pitomo. Pride, ovo je najveće nalazište treseta na Balkanu, pa kažu da je 95 odsto sve zemlje u saksijama u Srbiji – poteklo baš odavde.
U gradu se nalazi i crkva Svetog Petra i Pavla, koju takođe vredi posetiti, mada će vas, kada su u pitanju verski spomenici, uputiti i na zanimljiv manastir Kumanicu iz 13. veka, koji nije mnogo daleko od grada.
Tu je i Sultan Valide džamija koja se nalazi u samom centru Sjenice. Sagrađena je sredinom XIX veka kao zadužbina majke turskog sultana Hamida. U graditeljskom smislu džamija ima sve odlike monumentalne arhitekture kojom dominira velika kupola, prečnika oko 15 metara (do pred kraj XX veka najveća kupola na Balkanu). Danas je ovo jedina carska džamija u užoj Srbiji.
Sjenički kraj bio je naseljen još u prahistoriji. Ostaci prahistorijskog utvrđenja pronađeni su na oboduSjeničkog polja, na uzvišenju Zarudine, u blizini Sjenice, a na nekoliko lokacija u blizini Sjenice otkrivene su nekropole i pronađeni predmeti koji potiču iz prahistorijskog perioda. Na ovom, kao i širem, prostoru živjeli su Dardanci, koje je kasnije na jug protjeralo ilirsko pleme Autarijata. Sjenica se prvi put spominje 1253. godine kao mjesto na dubrovačkom putu, gdje su pristajali i plaćali carinu dubrovački trgovci. U prvim decenijama pod Osmanlijama (XV vijek), Sjenica je istoimeni vilajet i nahija u sastavu Sandžaka Bosna, odnosno jedan u nizu hasovaskopsko-bosanskogsandžak-bega i krajišnika Isa-bega Ishakovića. Osmanlijski defteri (popisne knjige) iz tog perioda (iz 1455. godine) govore da je dio sjeničke oblasti ulazio u sastav tadašnje Oblasti Brankovića. Od 1790. do 1817. godine Sjenica je jedan od 5 kadiluka novoformiranogNovopazarskog sandžaka: Novi Pazar, Stari Vlah (Nova Varoš), Sjenica, Mitrovica i Trgovište. Zbog strateškog, vojnog i političkog značaja, tokom XIX stoljeća Sjenica je smatrana važnim odredištem, pa su prema njoj bile usmjeravane vojne i druge operacije u kojima je u više navrata stradao veliki broj ovdašnjeg stanovništva. Godine 1835. Sjenica se pominje kao središte Novopazarskog sandžaka.Općina je spoj različitih tradicija, o čemu svjedoče stare crkve i džamije, kulturni spomenici ovog kraja. U samoj Sjenici nalazi se Džamija Sultan Valide iz 19. vijeka, zadužbina majke sultana Abdul Hamida II, sa kupolom prečnika 15 metara, bez ijednog stuba i bez temelja iz ere kada je Sjenica bila sjedište Sandžaka. Drugi, veoma značajan spomenik islamske culture jeste Džamija u Uglu iz 1703. godine. To je najstarija džamija na teritoriji općine Sjenica i posjeduje jak utjecaj na lokalno stanovništvo.
Sjeničke kršle, odnosno kasarne, sagrađene su 1892. godine, na tadašnjoj periferiji grada, na nekih 500 metara udaljenosti od gradske tvrđave. Izgradnju je naredio Etem paša, pomenute godine, za potrebe redife, i u te svrhe objekti su se koristili do 1910. godine. Redifa je vrsta rezervne vojske, i u ovoj kasarni boravili su po pozivu na jednomjesečnoj obuci, sve do navedene 1910. kada kršle postaju magacin za municiju, sve do Prvog balkanskog rata. Bošnjačko nacionalno vijeće je na osnovu Zakona o nacionalnim savjetima nacionalnih manjina, svrstaloSjeničke kršle u prioritete u preduzimanju mjera zaštite, sanacije i rekonstrukcije kulturnih dobara. Iniciran je i proces određivanja statusa spomenika kulture kod nadležne ustanove zaštite, te je prostor definisan kao zaštićeno kulturno dobro.
Historijska dešavanja koja su od Berlinskog kongresa zadesila područje Sandžaka i težnje bošnjačkog stanovništva za pripajanje Bosni i Hercegovini, na najdirektniji način izražene su na čuvenoj Sjeničkoj konferenciji, u avgustu 1917. godine. Konferencija je održana od 13. do 14. avgusta u Sjenici, a glavna tema na njoj bio je status i uređenje Sandžaka. Na konferenciji je donijeta Sjenička rezolucija, dokument kojim je jasno i nedvosmisleno izraženo raspoloženje bošnjačkog naroda o pitanju uređenja Sandžaka u periodu nakon završetka Prvog svjetskog rata
Sjenička kuća, dvodijelna izdužena kuća na strmom terenu se kao prototip bošnjačkog doma konceptualizira i oživljava kroz iznalaženja idejnih rješenja u lokalnom graditeljstvu. Ona svakako jeste derivat stočarskog stana planinske dinarske oblasti koji se kasnije razvijao i modificirao.
Tradicionalne manifestacije koje se organiziraju u Sjenici su: „Čuvari sjeničke tradicije i kulture”; „Sjeničko proljeće”, “Ljetnja kulturna pozornica”, “Omladina svome gradu”, „Smotra folklora“, Svečana akademija, kulturni program za Dane pite itd. “Oktobarski dani kulture” obuhvataju mnoštvo kulturnog sadržaja od evergrin muzike, večeri tamburaša, izložbe slika, dječjih programa, promocije knjiga, isl
