Manastir Svetog Nikole u Dabru jedan je od najznačajnijih episkopskih centara srednjovekovne Srbije, poznatiji kao manastir Banja kod Priboja. Prema istorijskim podacima, manastir je najverovatnije izgrađen još u XII veku. U nekim dokumentima, manastir pod imenom „u Banji, na Donjem Limu, na granici Raške i Bosne”, pominje se još 1153. godine, petnaest godina pre nego što se Stefan Nemanja proglasio velikim županom, dok istorijski podaci kažu da je Sveti Sava 1219. godine u manastiru Svetog Nikole uspostavio Dabarsku episkopiju i za prvog episkopa postavio Hristofora, svog učenika iz Hilandara. Manastir je počeo da gubi na značaju nakon potpadanja ovih krajeva pod vlast bosanskog bana Tvrtka I Kotromanića i premeštanja sedišta Dabarske episkopije u manastir Mileševu. Nakon toga, manastir Svetog Nikole pominje se tek 1530. godine u delima poznatog austrijskog putopisca slovenačkog porekla Benedikta Kuripešića. Jednu od najvećih obnova manastir je doživeo 1574. godine, kada je naslikan i životopis na levom zidu priprate. U vremenima nakon toga manastir je paljen i obnavljan u nekoliko navrata, a poslednji put porušen je nakon ustanka 1875. godine.